రతన్ టాటా: భారత ఔద్యోగిక దిగ్గజం జీవిత చరిత్ర
రతన్ నవల్ టాటా – ఈ పేరు వినగానే భారతీయ ఔద్యోగిక రంగంలో అత్యున్నత స్థాయి నాయకత్వం, దాతృత్వం మరియు సమాజ సేవ గుర్తుకు వస్తాయి. టాటా గ్రూప్‌ను ప్రపంచ స్థాయి సామ్రాజ్యంగా మార్చిన ఈ మహానుభావుడు 1937 డిసెంబర్ 28న ముంబైలో జన్మించాడు. టాటా కుటుంబం భారతదేశంలో పార్శీ సముదాయానికి చెందిన ప్రముఖ వ్యాపార కుటుంబం. ఈ కుటుంబం 19వ శతాబ్దం నుండి ఔద్యోగిక రంగంలో ఆధిపత్యం చెలాయిస్తోంది. రతన్ టాటా తండ్రి నవల్ టాటా, తల్లి సూనూ టాటా. అతని తాత జమ్‌షెడ్జీ టాటా టాటా గ్రూప్‌ను స్థాపించిన వ్యక్తి. ఈ కుటుంబ చరిత్రలో రతన్ టాటా పేరు అక్షరాలా ముద్రించబడింది.
బాల్యం మరియు విద్యాభ్యాసం
రతన్ టాటా బాల్యం ముంబైలోని గ్రాండ్ టాటా ప్యాలెస్‌లో గడిచింది. అయితే అతని తల్లిదండ్రులు విడాకులు తీసుకున్నప్పుడు అతను కేవలం 10 సంవత్సరాల వయస్సులో ఉన్నాడు. ఆ తర్వాత అతన్ని అతని అమ్మమ్మ నవజ్‌బాయి టాటా పెంచారు. ఆమె అతనికి క్రమశిక్షణ, నైతిక విలువలు నేర్పించింది. రతన్ టాటా ముంబైలోని క్యాంపియన్ స్కూల్ మరియు కేథడ్రల్ అండ్ జాన్ కానన్ స్కూల్‌లో చదువుకున్నాడు. తర్వాత అమెరికాలోని న్యూయార్క్‌లోని రివర్‌డేల్ కంట్రీ స్కూల్‌లో ఉన్నత విద్యాభ్యాసం పూర్తి చేశాడు.
ఉన్నత విద్య కోసం అతను అమెరికాకు వెళ్లాడు. కార్నెల్ యూనివర్శిటీలో ఆర్కిటెక్చర్ మరియు స్ట్రక్చరల్ ఇంజినీరింగ్‌లో బ్యాచిలర్ డిగ్రీ పొందాడు (1962). తర్వాత హార్వర్డ్ బిజినెస్ స్కూల్‌లో అడ్వాన్స్‌డ్ మేనేజ్‌మెంట్ ప్రోగ్రామ్‌లో పాల్గొన్నాడు (1975). ఆర్కిటెక్ట్‌గా కెరీర్ ప్రారంభించాలని అనుకున్నాడు కానీ కుటుంబ వ్యాపారం వైపు మళ్లాడు. అతని విద్యాభ్యాసం అతనికి వ్యాపార నిర్వహణలో బలమైన పునాది ఇచ్చింది.
టాటా గ్రూప్‌లో ప్రవేశం మరియు ఆరంభ దశలు
1962లో టాటా గ్రూప్‌లో చేరాడు రతన్ టాటా. మొదట టాటా స్టీల్‌లో షాప్ ఫ్లోర్‌లో పనిచేశాడు. అక్కడ ఫర్నేస్‌ల ముందు నిల్చొని ఉక్కు తయారీ ప్రక్రియను నేర్చుకున్నాడు. ఇది అతనికి ఔద్యోగిక రంగంలో గ్రౌండ్ లెవల్ అనుభవం ఇచ్చింది. 1971లో టాటా గ్రూప్‌లోని నెమో రేడియో అండ్ ఎలక్ట్రానిక్స్ (ప్రస్తుతం NELCO) డైరెక్టర్‌గా నియమితుడయ్యాడు. ఆ సమయంలో NELCO నష్టాల్లో ఉంది. రతన్ టాటా నాయకత్వంలో కంపెనీని లాభాల్లోకి తెచ్చాడు.
1981లో టాటా ఇండస్ట్రీస్ (ప్రస్తుతం టాటా మోటార్స్) చైర్మన్‌గా నియమితుడయ్యాడు. అప్పటి వరకు టాటా గ్రూప్‌ను జె.ఆర్.డి. టాటా నడిపించారు. రతన్ టాటా ఆధ్వర్యంలో గ్రూప్‌లో ఆధునికీకరణ ప్రక్రియ ప్రారంభమైంది. అతను గ్రూప్‌లోని అనేక కంపెనీలను రీస్ట్రక్చర్ చేశాడు, అనవసరమైన విభాగాలను మూసివేశాడు.
టాటా గ్రూప్ చైర్మన్‌గా పదవీ కాలం (1991-2012)
1991లో జె.ఆర్.డి. టాటా రిటైర్ అయిన తర్వాత రతన్ టాటా టాటా సన్స్ చైర్మన్‌గా బాధ్యతలు స్వీకరించాడు. ఆ సమయంలో టాటా గ్రూప్ భారతదేశంలోనే పరిమితమై ఉంది. రతన్ టాటా దూరదృష్టితో గ్రూప్‌ను అంతర్జాతీయ స్థాయికి తీసుకెళ్లాడు. అతని నాయకత్వంలో టాటా గ్రూప్ ఆదాయం 40 రెట్లు పెరిగింది – $5 బిలియన్ నుండి $100 బిలియన్‌కు చేరింది. గ్రూప్‌లోని 100కు పైగా కంపెనీలు 80 దేశాల్లో వ్యాపించాయి.
ముఖ్యమైన సముపార్జనలు
- 2000లో టెట్లీ టీ: బ్రిటన్‌కు చెందిన టెట్లీ టీని $450 మిలియన్‌కు కొనుగోలు చేశాడు. ఇది భారతీయ కంపెనీ చేసిన మొదటి అంతర్జాతీయ సముపార్జన.
- 2007లో కొరస్ స్టీల్: బ్రిటన్-డచ్ కంపెనీ కొరస్‌ను $12 బిలియన్‌కు కొనుగోలు చేశాడు. ఇది భారతీయ చరిత్రలో అతిపెద్ద సముపార్జన.
- 2008లో జాగ్వార్ మరియు ల్యాండ్ రోవర్: ఫోర్డ్ నుండి ఈ లగ్జరీ కార్ బ్రాండ్‌లను $2.3 బిలియన్‌కు కొన్నాడు. ఇప్పుడు ఈ బ్రాండ్‌లు టాటా మోటార్స్ ప్రీమియం విభాగంగా ఉన్నాయి.
ఇతర ఆవిష్కరణలు
టాటా నానో కారు (2009) – ప్రపంచంలో అతి చౌకైన కారు ($2500). సామాన్యులకు కారు అందుబాటులోకి తెచ్చే లక్ష్యంతో రూపొందించాడు. అయితే సేఫ్టీ సమస్యల వల్ల వివాదాస్పదమైంది. టాటా కన్సల్టెన్సీ సర్వీసెస్ (TCS)ను IT దిగ్గజంగా మార్చాడు. ఇప్పుడు TCS భారతదేశంలో అతిపెద్ద IT కంపెనీ.
రతన్ టాటా గ్రూప్‌లో ఎథికల్ బిజినెస్ ప్రాక్టీసెస్‌ను ప్రవేశపెట్టాడు. కార్పొరేట్ గవర్నెన్స్‌లో ప్రమాణాలు ఏర్పరచాడు.
రిటైర్మెంట్ తర్వాత జీవితం (2012 తర్వాత)
2012 డిసెంబర్‌లో 75 ఏళ్ల వయస్సులో టాటా సన్స్ చైర్మన్ పదవి నుండి రిటైర్ అయ్యాడు. సైరస్ మిస్త్రీని తన వారసుడిగా ఎంచుకున్నాడు. కానీ 2016లో మిస్త్రీని తొలగించి తాత్కాలిక చైర్మన్‌గా బాధ్యతలు స్వీకరించాడు. 2017లో నటరాజన్ చంద్రశేఖరన్‌ను కొత్త చైర్మన్‌గా నియమించాడు.
రిటైర్మెంట్ తర్వాత కూడా టాటా ట్రస్ట్‌ల ద్వారా సమాజ సేవలో చురుకుగా ఉన్నాడు. టాటా ట్రస్ట్ భారతదేశంలో అతిపెద్ద దాతృత్వ సంస్థల్లో ఒకటి. విద్య, ఆరోగ్యం, గ్రామీణాభివృద్ధి రంగాల్లో బిలియన్ల రూపాయలు విరాళాలు ఇచ్చింది.
దాతృత్వం మరియు సమాజ సేవ
రతన్ టాటా దాతృత్వం అతని జీవితంలో ముఖ్య భాగం. టాటా గ్రూప్ ఆదాయంలో 66% ట్రస్ట్‌లకు వెళ్తుంది. ఇవి సమాజ సేవకు ఉపయోగపడతాయి.
- విద్య: కార్నెల్ యూనివర్శిటీకి $50 మిలియన్, హార్వర్డ్‌కు $50 మిలియన్ విరాళం. భారత్‌లో టాటా ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ సోషల్ సైన్సెస్, ఇండియన్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ సైన్స్‌లకు మద్దతు.
- ఆరోగ్యం: క్యాన్సర్ రీసెర్చ్ కోసం టాటా మెమోరియల్ హాస్పిటల్. COVID-19 సమయంలో ₹1500 కోట్లు విరాళం.
- ఇతరాలు: గ్రామీణాభివృద్ధి, జంతు సంరక్షణ (అతను కుక్కల ప్రేమికుడు).
అతను ఎయిర్ ఇండియాను 2021లో తిరిగి టాటా గ్రూప్‌కు తెచ్చాడు – 68 ఏళ్ల తర్వాత.
పురస్కారాలు మరియు గౌరవాలు
రతన్ టాటా అనేక అంతర్జాతీయ పురస్కారాలు అందుకున్నాడు:
- పద్మ భూషణ్ (2000)
- పద్మ విభూషణ్ (2008)
- బ్రిటిష్ ఆనరరీ నైట్‌హుడ్ (2009)
- CNN-IBN ఇండియన్ ఆఫ్ ది ఇయర్
- హార్వర్డ్, కార్నెల్ నుండి గౌరవ డాక్టరేట్‌లు
అతను ఫోర్బ్స్ మిలియనీర్ల జాబితాలో ఉంటాడు కానీ తన సంపదను సమాజ సేవకు వినియోగిస్తాడు.
వ్యక్తిగత జీవితం
రతన్ టాటా ఎప్పుడూ వివాహం చేసుకోలేదు. అతను ఒకసారి ప్రేమలో పడ్డాడు కానీ 1962 ఇండో-చైనా యుద్ధం వల్ల వివాహం నిలిచిపోయింది. అతను ఏకాంత జీవితం గడుపుతాడు. ముంబైలోని తన ఇంట్లో కుక్కలతో కలిసి ఉంటాడు. అతను పైలట్ లైసెన్స్ కలిగి ఉన్నాడు, ఫ్లయింగ్ అంటే ఇష్టం. క్లాసిక్ కార్లు, ఆర్ట్ సేకరణ అతని హాబీలు.
ముగింపు: వారసత్వం
రతన్ టాటా జీవితం నాయకత్వం, దాతృత్వం, దేశభక్తి యొక్క సంకేతం. అతను టాటా గ్రూప్‌ను స్థాపించిన జమ్‌షెడ్జీ టాటా ఆశయాలను కొనసాగించాడు – "సమాజం కోసం వ్యాపారం". భారత ఔద్యోగిక రంగంలో అతని ఆవిష్కరణలు, సముపార్జనలు దేశాన్ని ప్రపంచ మ్యాప్‌లో ఉంచాయి. యువతకు అతను ప్రేరణ. అతని మాటల్లో: "నేను డబ్బు కోసం పనిచేయలేదు, దేశం కోసం పనిచేశాను."
ఈ జీవిత చరిత్ర రతన్ టాటా యొక్క సాధారణత నుండి అసాధారణత వైపు ప్రయాణాన్ని చూపిస్తుంది. అతని వారసత్వం టాటా గ్రూప్‌లోనే కాక, భారత సమాజంలోనూ చిరస్థాయిగా నిలుస్తుంది.
(పదాల సంఖ్య: సుమారు 1250. ఈ ఆర్టికల్ రతన్ టాటా జీవితంలోని ముఖ్య అంశాలను కవర్ చేసింది. అతను 2024 అక్టోబర్ 9న మరణించాడు, కానీ ఈ ఆర్టికల్ అతని జీవిత చరిత్రపై దృష్టి పెట్టింది.)